Năm 2008, Thanh tra thành phố Hải Phòng đã tiến hành 4 cuộc thanh tra về cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước, trong đó đã kết thúc được 3 cuộc, một cuộc chuyển sang kết luận trong năm 2009. Đó là các cuộc thanh tra tại Công ty Cổ phần bia Hà Nội Hải Phòng, Công ty Cổ Phần sơn Hải Phòng, Công ty Cổ Phần cung ứng tàu biển Hải Phòng. Các Đoàn thanh tra đã phát hiện các sai phạm trong quá trình cổ phần hoá như: tính toán sai giá trị một số tài sản của nhà nước trong quá trình cổ phần hoá, thanh toán không đúng chi phí cổ phần hoá khi thực hiện hợp đồng khảo sát đo đạc lập bản đồ mặt bằng, tính giá trị tài sản chờ thanh lý vào giá trị doanh nghiệp khi thực hiện cổ phần hoá không đúng quy định; áp giá tỷ lệ nhà làm việc thấp hơn quy định của thành phố, khấu hao tài sản cố định không đúng tại hợp đồng chuyển giao công nghệ với đối tác, xử lý một số khoản công nợ chưa chuẩn xác, quá trình cổ phần hoá kéo dài, chi phí cổ phần hoá vượt quá quy định của nhà nước, việc hạch toán phải thu, phải trả làm giảm phần vốn của nhà nước tại thời điểm cổ phần hoá, chậm duyệt quyết toán tài chính để bàn giao số liệu khi đơn vị là doanh nghiệp nhà nước và khi chuyển thành công ty cổ phần . Kết quả các cuộc thanh tra cổ phần hoá đã phát hiện số tiền sai phạm yêu cầu thu hồi nộp ngân sách nhà nước là 4,884 tỷ đồng.

Năm 2009, thực hiện sự chỉ đạo của Thanh tra Chính Phủ và UBND thành phố về tiếp tục thực hiện các cuộc thanh tra chuyên đề về cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước, UBND Thành phố giao Thanh tra thành phố thực hiện tiếp 4 cuộc thanh tra về cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước. Thanh tra Chính Phủ chỉ đạo ngành thanh tra thanh tra chuyên đề về cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước tập trung vào các lĩnh vực : xử lý tài chính khi cổ phần hoá, xử lý tài sản thuê mượn, góp vốn liên doanh liên kết, các khoản công nợ phải thu, phải trả, các khoản quỹ dự phòng, lỗ lãi, khen thưởng, phần vốn đầu tư dài hạn của các doanh nghiệp, xử lý tài chính ở thời điểm doanh nghiệp chính thức trở thành công ty cổ phần, xác định giá trị doanh nghiệp theo phương pháp xử lý tài chính trước khi cổ phần hoá, định giá tài sản doanh nghiệp khi cổ phần hoá, việc bán cổ phần ưu đãi cho cán bộ nhân viên, việc thực hiện nghĩa vụ với nhà nước, phát hành thêm cổ phiếu để tăng vốn điều lệ…..

Rút kinh nghiệm từ các cuộc thanh tra về lĩnh vực cổ phần hoá của năm 2008, ngay từ đầu năm, Chánh thanh tra thành phố đã chỉ đạo các Phòng chuyên môn nghiệp vụ nắm bắt thông tin để xây dựng kế hoạch thanh tra trình cấp có thẩm quyền phê duyệt sát với yêu cầu của công tác quản lý nhà nước, tập hợp hệ thống các văn bản pháp luật có liên quan đến chuyên đề, nội dung thanh tra về cổ phần hoá, lựa chọn sắp xếp cán bộ, thanh tra tham gia các Đoàn thanh tra về cổ phần hoá phù hợp với trình độ chuyên môn, thực hiện chế độ giao ban, báo cáo định kỳ, trao đổi nghiệp vụ với thanh tra các tỉnh bạn, giải quyết những vướng mắc, chỉ đạo kịp thời các cuộc thanh tra đảm bảo nội dung tiến độ thực hiện. Khi phát hiện các sai phạm kinh tế cần ban hành quyết định xử lý ngay; chú trọng đôn đốc các đơn vị có sai phạm nộp tiền về ngân sách nhà nước bằng các biện pháp như: đôn đốc trực tiếp, phối hợp với các cơ quan chuyên môn yêu cầu đơn vị thực hiện nghiêm túc các quyết định xử lý sau thanh tra.

Kết quả của các cuộc thanh tra về cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước trong năm 2008 là những kinh nghiệm quý báu để Thanh tra thành phố Hải Phòng triển khai các cuộc thanh tra chuyên đề về cổ phần hoá trong năm 2009 . Kết quả đó tiếp tục khẳng định cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước là một chủ trương đúng đắn của Đảng và nhà nước nhằm đổi mới, sắp xếp lại Doanh nghiệp nhà nước, đa dạng các hình thức sở hữu, huy động tối đa các nguồn lực để thúc đẩy kinh tế phát triển; và Chuyên đề thanh tra cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước do Thanh tra Chính Phủ chỉ đạo là một trong những cách thực hiện hiệu quả nhất Nghị quyết Hội nghị lần thứ Ba BCH TW Đảng khoá IX về tiếp tục sắp xếp, đổi mới doanh nghiệp nhà nước; tìm ra các sai phạm, các lỗ hổng trong quá trình cổ phần hoá , xác định đúng giá trị tài sản, thu hồi các khoản tiền của nhà nước bị sai phạm, thất thoát trong quá trình cổ phần hoá, đề xuất các giải pháp chấn chỉnh và xử lý nghiêm minh các sai phạm phát hiện qua thanh tra, đánh giá đúng đắn ưu khuyết điểm của các đơn vị cổ phần, tháo gỡ những vướng mắc, góp phần đẩy nhanh tiến độ cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước một cách hiệu quả nhất .

Ngọc Thưởng